Onderlangsweg, spoorviaduct

Adres: Onderlangsweg, Zaltbommel

Gemeente: Zaltbommel
Postcode + plaats: 5301 KN Zaltbommel
Straat + huisnummer: Onderlangsweg
Naam object: -
Kadastrale aanduiding: gemeente Zaltbommel, sectie K, nr. 1597

Bescherming: gemeentelijk monument
Datum aanwijzing: 22 augustus 2006

Oorspronkelijke functie: spoorviaduct
Huidige functie:  spoorviaduct

Bouwjaar: 1868
Architect: -
Bouwstijl: -

Beschrijver: M. Witteveen/geactualiseerd door Marinus van Dintel
Datum beschrijving: 1997/oktober 2004
Datum foto’s: oktober 2004

Bronnen: bouwdossiers Streekarchief Bommelerwaard (SAB)

Kadastrale kaart van spoorviaduct bij Onderlangsweg in Zaltbommel (2015)

Historie en ligging

Het viaduct ligt ten oosten van de oude binnenstad en vormt met haar doorgang in de spoordijk de ontsluiting naar het oostelijk gelegen buitengebied. Het werd in 1868 gebouwd naar aanleiding van de aanleg van de spoorverbinding ’s-Hertogenbosch – Utrecht.

Plattegrond en opbouw

Het viaduct ligt met de lengteas in de noord-zuid richting. Het in baksteen uitgevoerde bouwwerk heeft in het midden van de wand een rondbogige doorgang met een hardstenen sluitsteen in het midden. Links en rechts van de doorgang bevinden zich brede lisenen. Aan de bovenkant is in de wand een natuurstenen waterlijst aangebracht. Hierboven bevindt zich een balustrade met zowel drie spiegels tussen de twee lisenen als ter linker- en rechterzijde van respectievelijk de linker- en de rechterliseen. De balustrade verkropt, net als de waterlijst, bij de lisenen en is afgedekt met geprofileerde dekplaten.
In de doorgang is middenboven tussen de sluitstenen van de oost- en westzijde een stenen band ingemetseld. Het metselwerk tussen de twee lisenen rust op een hardstenen band/voet. Aan de noordzijde is in de doorgang op ooghoogte een hardstenen plaat ingemetseld. In een verdiept ovaal veld met loofwerk in de zwikken is de volgende tekst aangebracht: ‘De eerste steen gelegd den 15 september 1868 door Mr. Jacobus Thooft Dijkgraaf van den Bommelerwaard boven den Meidijk Kommandeur der orde van de eikenkroon ridder der orde van de Nederlandschen Leeuw’.

Reden van plaatsing

Architectuurhistorische criteria

a. de functionele bakstenen constructie.

Stedenbouwkundige criteria

a. de situering in het overgangsgebied tussen stad en platteland;
b. de hoge authenticiteit.

Cultuurhistorische criteria

a. de 19de-eeuwse utiliteitsfunctie in de spoorverbinding ’s-Hertogenbosch – Utrecht.