Boschstraat 18, winkel

Adres: Boschstraat 18, Zaltbommel

Gemeente: Zaltbommel
Postcode + plaats: 5301 AD Zaltbommel
Straat + huisnummer: Boschstraat 18
Naam object: -
Kadastrale aanduiding: gemeente Zaltbommel, sectie A, nr. 1239

Bescherming: gemeentelijk monument
Datum aanwijzing: 12 mei 1992

Oorspronkelijke functie: winkel
Huidige functie: kantoorfunctie

Bouwjaar: begin 20ste eeuw
Architect: -
Bouwstijl: neorenaissance/Art Nouveau

Beschrijver: -
Datum beschrijving: -
Datum foto’s: -

Bronnen: ‘Zaltbommel in oude ansichten’, S.H.A.M. Zoetmulder, Zaltbommel 1975

Kadastrale kaart van Boschstraat 18 in Zaltbommel (2015)

Historie en ligging

Het grote pand is gelegen in de aaneengesloten westelijke gevelwand van het noordelijke deel van de Boschstraat. Het pand is thans samengetrokken met het warenhuis rechts. Door de drie bouwlagen ligt de goothoogte van het pand beduidend hoger dan die van de belendende panden

Plattegrond en opbouw

Het pand heeft een rechthoekige plattegrond en bezit aan de straatzijde twee hoge en een nieuwe lage derde bouwlaag met plat dak. De voorgevel uit het begin van de 20ste eeuw is geplaatst voor een ouder pand, waarvan de zijgevels en de balklagen deels bewaard zijn gebleven.

Voorgevel

De voorgevel is symmetrisch van indeling en vijf vensterassen breed. De eerste en de tweede bouwlaag zijn gemetseld in machinale baksteen in kruisverband. De derde bouwlaag is gepleisterd en rood geschilderd. De middelste travee vormt een middenrisaliet. De gevel wordt in horizontale zin geleed door een hoge hardstenen plint bij de drie linker traveeën en een lage hardstenen plint bij de twee rechter traveeën. De eerste bouwlaag wordt bij de drie linker traveeën gescheiden van de tweede bouwlaag door een zandstenen speklaag. De tweede bouwlaag wordt van de derde bouwlaag gescheiden door een licht geprofileerde zandstenen lijst. De gevel sluit aan de bovenzijde af met een houten gootlijst met ojiefvormige goot.
De eerste bouwlaag is bij de drie traveeën links rijker uitgevoerd dan bij de twee rechter traveeën. De plint springt bij de drie linker traveeën bij de muurdammen tussen de vensters enigszins naar voren en sluit aan de bovenzijde af met een waterslaglijst. Onder de vensters is de plint iets lager en sluit aan de bovenzijde af met eenzelfde geprofileerde lijst, die hier dienst doet als lekdorpel. De middenrisaliet bevat een rondboogportiek, waarvan het bovendeel zeer rijk geprofileerde zandstenen dagkanten bezit en een geprofileerde zandstenen omlijsting, die aan de bovenzijde een rechthoekige uitsparing bezit. Ter hoogte van het deurkalf vangt de boog aan op zandstenen blokken, die aan de dagkantzijde zijn voorzien van een welvormig profiel. In de muurdammen tussen boog en plint bevindt zich een zandstenen blok. De portiek bevat een hardstenen stoep en plint, een bakstenen tongewelf en wordt aan de voorzijde afgesloten door een rijk gesmeed ijzeren hekwerk in Art Nouveaustijl. Ook in de rondboog is siersmeedwerk in Art Nouveaustijl aangebracht. In de achterzijde van de portiek bevindt zich een ingang met rondboogomlijsting en bakstenen en zandstenen rondboog, hardstenen neuten en onderdorpel en een eenvoudig geprofileerd rondboogkozijn. De ingang bevat een moderne enkelruits deur met nevenlichten. Boven het ongeprofileerde kalf bevindt zich een enkelruits bovenlicht. In de rechter zijwand van de portiek bevat de plint een nauwelijks leesbaar opschrift met o.a. “J.U. Poot”(?).

De twee linker traveeën bevatten ieder een rondboogvenster, dan een zelfde zandstenen rondboog bezit als de portiek. De vensters bevatten rondboogkozijnen met kwartholprofiel, vaste geprofileerde kalven en bij de onderramen twee tussenstijlen. De benedendelen van de vensters bevatten brede enkelruits middenramen, geflankeerd door smalle nevenlichten met eenvoudig gekleurd glas-in-lood. In de bovendelen bevindt zicht eveneens glas-in-lood. Deze vensters zijn bij de renovatie van het pand gewijzigd en (weer) aangepast aan de vensters rechts. De vensters van de twee traveeën rechts zijn rechthoekig en bezitten aan de bovenzijde een houten geprofileerde sierlijst die een zandstenen kroonlijstje ondersteunt.

Verder bezitten de vensters een hardstenen lekdorpel, die aan de onderzijde rust op een reeks schuin gemetselde bakstenen. De kozijnen en de ramen zijn overeenkomstig de vensters links uitgevoerd.

De tweede bouwlaag bezit in iedere travee een rechthoekig venster met bakstenen lekdorpel, geprofileerde houten sierlijst aan de bovenzijde, die een geprofileerd zandstenen fronton ondersteunt. De vensters bevatten zware houten kozijnen met vellingkanten en (bij de onderramen) een middenstijl met vellingkanten, twee enkelruits draairamen en boven het vaste kalf driedelige bovenlichten met gekleurd glas-in-lood en stijlen met vellingkanten. De derde bouwlaag bevat vijf vensters met lekdorpeltegels en twee enkelruits draairamen.

Linker zijgevel

Het bovenste deel van deze gevel is gepleisterd.

Rechter zijgevel

Van de rechter zijgevel is het bovenste deel zichtbaar. Hier vertoont het muurwerk oud metselwerk en is de moet van een topgevel zichtbaar.

Interieur

Bij de renovatie van het pand zijn oude moerbalken en kinderbinten aan het licht gekomen, die de hoge ouderdom van het pand aantonen. De balklaag tussen de eerste en de tweede bouwlaag bezit gotische sleutelstukken, die wat betreft het profiel (onder meer met peerkraalprofiel en vellingkantjes met bloemzetjes) 15de-eeuws kunnen zijn. Bij de balklaag van de tweede bouwlaag zijn jongere sleutelstukken aanwezig, die vermoedelijk dateren uit ca. 1600. De balklagen en de sleutelstukken zijn thans aan het zicht onttrokken door verlaagde plafonds.

Extra opmerking

Het pand is in oorsprong een breed laat middeleeuws dwarshuis met twee bouwlagen en een hoog zadeldak met nokrichting evenwijdig aan de straat. Oude foto’s van dit deel van de Boschstraat tonen aan dat het pand was opgenomen in een hele reeks van dergelijke brede dwarshuizen. Het steile zadeldak, dat dit pand eens bezat, is reconstrueerbaar middels de moeten in de rechter zijgevel. De rijke voorgevel is in het begin van de 20ste eeuw aan het pand toegevoegd.
Getuige een foto uit de jaren 30 van de 20ste eeuw moet de kap hierna pas zijn vervangen door de huidige derde bouwlaag.

Reden van plaatsing

Architectuurhistorische criteria

a. opvallende en goed gedetailleerde vorming van de voorgevel. Op de toevoeging van de derde bouwlaag na, vrij gaaf bewaard gebleven voorgevel
b. goed voorbeeld van een monumentale voorgevel in overgangsstijl met elementen van de neorenaissancestijl (frontons, kroonlijsten, materiaal, venstervormen) uit het begin van de 20ste eeuw
c. toepassing van elementen in Art Nouveaustijl (hekwerk)

Cultuurhistorische criteria

a. sterke monumentale ondersteuning van de sterk gemoderniseerde gevelwand in dit deel van de Boschstraat
b. gevel is geplaatst voor een veel ouder pand, dat in kern dateert uit de late middeleeuwen (nog te zien enkele bewaard gebleven balklagen met geprofileerde sleutelstukken).