Peperstraat 30, boerderij

Adres: Peperstraat 30, Bruchem

Gemeente: Zaltbommel

Postcode + plaats: 5314 AP Bruchem
Straat + huisnummer: Peperstraat 30
Kadastrale aanduiding: gemeente Kerkwijk, sectie B, nr. 1093

Bescherming: gemeentelijk monument
Datum aanwijzing: 10 september 1996

Oorspronkelijke functie: boerderij
Huidige functie:  woonhuis en schuren

Bouwjaar: 1874
Bouwstijl: invloeden van het neoclassicisme

Beschrijver: GG/ir. D.B.M. Hermans
Datum beschrijving: 5 april 1993
Datum foto’s: 5 april 1993

Bronnen: W.H. Dingemans en J. van Voorthuizen, ‘Beschrijving van Bruchem’ in: Tussen de Voorn en Loevestein 28 (1992) 79, 158.

Kadastrale kaart van Peperstraat 30 in Bruchem (2015)

Historie en ligging

Deze voormalige boerderij is gelegen aan de noordwestzijde van de Peperstraat. Het pand is in 1874 gebouwd in opdracht van Jan Brouwers, secretaris van Polderdistrict Bommelerwaard boven de Meidijk. Het huis, dat gereed was op 18 november 1874, werd gebouwd op een perceel boomgaard, dat eigendom was van zijn vader Peter Brouwers, die het naastliggende pand op nr. 32 bewoonde.
Een deel van de linker zijgevel is in de Tweede Wereldoorlog verwoest door een granaat en daarna, in gewijzigde vorm, hersteld.
Naar verluidt is het pand gebruikt als gemeentehuis en trouwzaal en diende de thans dichtgemetselde deur in de achtergevel als toegang.

Tot de boerderij behoort een schuur, die in later tijd is voorzien van een aanbouw, mogelijk een woning voor een knecht.

Plattegrond en opbouw

Het pand is opgetrokken op rechthoekige grondslag en telt één bouwlaag. De bakstenen gevels zijn gemetseld in kruisverband. 

Voorgevel

De voorgevel wordt bekroond met een in- en uitgezwenkte topgevel. Dit type gevel is een zeldzaamheid in de Bommelerwaard.
De symmetrisch ingedeelde gevel heeft in het midden de entreepartij, bestaande uit een houten paneeldeur met twee raampjes achter siersmeedwerk en een bovenlicht bezet met helder kathedraalglas. Het geheel is gevat in een houten omlijsting met pilasters en afgesloten met een hoofdgestel, beide met in het casement een ruitvormig ornament. De entree is bereikbaar via een trap met twee hardstenen treden.
Ter weerszijden bevinden zich twee 6-ruits schuifvensters met luiken. De verticale roede van de onderramen is breder dan die van de bovenlichten. De overgang van breed naar smal is vlak boven de wisseldorpel aangegeven met een halfrond klosje. De verdieping heeft drie 4-ruits schuifvensters met dezelfde detaillering. Alle vensters worden ontlast door een, aan de onderzijde getoogde, strek.
De gevel heeft een gepleisterde plint, hardstenen hoekpilasters met casementen en wordt afgesloten met een hoofdgestel, waarvan het fries en de architraaf zijn ingesloten tussen de gepleisterde afdekking van de topgevel.

Linker zijgevel

De linker zijgevel bevat in het oorspronkelijke linker deel twee 6-ruits schuifvensters met luiken en eenzelfde detaillering als de vensters in de voorgevel en rechts in het vernieuwde deel een 8-ruits stolpdeur met gedeeld bovenlicht.
Vensters en deur worden ontlast door een, aan de onderzijde getoogde, strek.
Onder het rechter venster bevindt zich een kelderlicht. De gevel heeft een gepleisterde plint en wordt afgesloten met een houten bakgoot op klossen.

Rechter zijgevel

De rechter zijgevel bevat in het midden een 6-ruits schuifvenster met luiken en rechts daarvan een toegang met 2-ruits bovenlicht. Het venster heeft eenzelfde detaillering als de vensters in de voorgevel. Venster en deur worden ontlast door een, aan de onderzijde getoogde, strek. De gevel heeft een gepleisterde plint en wordt afgesloten met een houten bakgoot op klossen.

Achtergevel

De achtergevel bevat op de begane grond van links naar rechts een toegang, een 7-ruits gietijzeren rondboogvenster, een klein enkelruits venster en de dichtzetting van bovengenoemde toegang. Linker toegang en venster op de verdieping worden ontlast door respectievelijk een anderhalf steens en een steens strek. De verdieping heeft een 2-ruits stolpraam. De gevel heeft een gepleisterde plint.

Dak

Het pand heeft een wolfdak dat is gedekt met gesmoorde verbeterde Hollandse pannen. Op het dak prijken diverse rookkanalen.

Interieur

In het interieur bevinden zich onder meer twee stookplaatsen met zwartmarmeren mantels en gestucte boezems en een oorspronkelijke trap met bewerkte trappaal.

Bijgebouw

Het in kruisverband gemetselde, bakstenen bijgebouw is in oorsprong opgetrokken op rechthoekige grondslag. Het is later aan de rechter zijde uitgebreid en vermoedelijk verlengd, waardoor de huidige L-vormige plattegrond ontstond. Het oorspronkelijke gebouw heeft vermoedelijk een wolfdak gehad. Thans heeft het gebouw een samengesteld dak, gedekt met gesmoorde Hollandse pannen, met wolfeind aan de voorzijde van het schuurgedeelte en een zadeldak boven de aanbouw. Het geheel heeft één bouwlaag en bevat, op de linker zijgevel en de achtergevel na, een gepleisterde plint.
De symmetrisch ingedeelde voorgevel van de schuur bevat in het midden een getoogde loopdeur, ter weerszijden geflankeerd door een 9-ruits halfrond gietijzeren venster. De verdieping heeft een rechthoekig hooiluik. De voorgevel van de aanbouw heeft links een toegang met 2-ruits bovenlicht en rechts een 6-ruits schuifvenster met luiken.
De linker zijgevel bevat een 4-ruits halfrond gietijzeren venster. De achtergevel bevat een 4-ruits halfrond gietijzeren venster en een dichtgezette toegang. De rechter zijgevel van de schuur heeft een dubbele rechthoekige deeldeur, de rechter zijgevel van de aanbouw een 4-ruits halfrond gietijzeren venster.

Reden van plaatsing

Architectuurhistorische criteria:
a. de esthetische kwaliteiten in in- en exterieur, de gave verhoudingen en bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik.

Stedenbouwkundige criteria:
a. onderdeel van een historisch gegroeid stedelijk gebied en daarin een beeldbepalende rol spelend;
b. ensemblewaarde mede in relatie met de overige monumentale bebouwing langs de Peperstraat.